El Hakîm

Hep hikmetle hükmeden. Her hükmünde tam isabet kaydeden.

Sözlükte “iyileştirmek amacıyla menetmek, düzeltmek, hükmetmek” anlamına gelen hükm masdarından sıfat olup “hüküm ve hikmet sahibi” demektir. Sözlük açısından hikmete verilebilecek çeşitli mânalara paralel olarak hakîmin anlamı da zenginleşmektedir (bk. HİKMET). Kelimenin kökünde bulunan temel mânadan hareketle hakîmi “kendisini gerçek dışı bilgilerden ve nefsânî arzulardan alıkoyan, düşünce istikametine ve davranış selâmetine sahip bulunan kimse” diye tanımlamak mümkündür (Ebü’l-Bekā, s. 380; İbnü’l-Cevzî, s. 260-261). Kelime Allah’a nisbet edilince “bütün sözleri ve fiilleri adalete, ilme ve teenniye (hilm) uygun olan” mânasını kazanır (Halîl b. Ahmed, III, 66-67). Âlimler, zât-ı ilâhiyyeye nisbet edilen hikmette ilim ve amelde yani fiilde erginliğin doruk noktasında bulunmayı temel anlam olarak kabul etmişlerdir. Buna göre hakîmin bir mânası “bütün nesneleri ve olayları en üstün ilimle bilen”, diğeri de “bütün tabiat nesnelerini âhenkli, sağlam ve sanatkârane yaratıp sürdüren” şeklinde ifade edilebilir. (TDV İslam Ansiklopedisi, Hakîm maddesi.)

El Hakîm, hikmetle hükmeden, her hükmünde tam isabet kaydeden, yarattığını yerli yerince yaratan, yaptığı işi mükemmel ve kusursuz yapan demektir. Allah dışında hiçbir varlık her hükmünde tam isabet kaydedemez. Her işini kusursuz yapamaz. Her şeyinde mükemmel olamaz.

Hakîm mübalağa ile ismi faildir. Hem "özünde noksansız ve kusursuz olan" hem de "yaptığını noksansız ve kusursuz yapan" demektir. Zıttı sefih'tir; anlamsız, amaçsız, ilkesiz, dengesiz, isabetsiz iş yapan ahmak ve aptal kişi demektirç Hakîm olan yaptığı her işte mutlaka bir anlam ve amaç olan demektir. Hakîm mübalağa kalıbında iki mana birden yer alır.

1 - Muhkem mânâsına ki, sağlam, mükemmel, kusursuz, tam, eksiksiz, noksansız, demektir.

2 - Muhkim manasında ki, hüküm veren, hükmeden, karar makamı, hakkaniyetle yargılayan demektir.

Hakîm isminin muhkem manası Allah'ın zatına dönük, muhkim manası fiiline dönüktür. O zatında muhkemdir. yani ilahi hükümlerin arkasında mükemmel, eşsiz, benzersiz, kusursuz bir zât bulunmaktadır. O fiillerinde muhkimdir en iyi, en kusursuz ve en mükemmel, en isabetli hükümleri o verir.

Hakîm Hikmet sahibi demektir. Hakîm olan birinin işleri muhkem, davranışı isabetli, tavrı hikmetli, sanatı muhteşem, sözleri sadık, ahlakı güzel, bakışı keskin, görüşü sahih, bilgisi gerçektir. Bu itibarla el-Hakîm yalnızca Allah'tır. (Mustafa İslamoğlu, 2107, Kur'an'a Göre Esmâ-i Hüsnâ, 1. Cilt, Sayfa 796, 797, Düşün Yayınları)

Hakîm İsmi Geçen Ayetlerden Bazıları

Bakara

• 228. Kocaları tarafından boşanmış kadınlar da kendi başlarına üç kur’/üç temizlik dönemi beklerler. Allah’a ve ahiret gününe inanmışlarsa, Allah’ın rahimlerinde yarattığını gizlemeler onlara helâl değildir. Kocaları arayı düzeltmek isterse, bu süre içinde geri dönme hakları vardır. Marufa/Kur’ân’daki hükümlere göre kadınlardan yana olan haklar, kadınlardan yana olmayan haklara denktir. Erkeklerin (boşanma konusunda) onlara karşı bir basamak farkları vardır. Daima üstün olan ve doğru kararlar veren Allah’tır.

• 240. İçinizden vefat eden kocaların geride bıraktıkları eşleriyle ilgili olarak size yüklenen görev, onları evlerinden çıkarmadan, bir yıla kadar geçimlerini sağlamaktır. Eğer onlar çıkarlarsa, kendileri hakkında yaptıkları marufa /Kur’an’daki hükümlere uygun şeylerden dolayı size bir günah olmaz. Daima üstün olan ve doğru kararlar veren Allah’tır.

• 260. Bir gün İbrahim dedi ki: “Rabbim! Ölüleri nasıl dirilttiğini bana gösterir misin?” Allah “Yoksa inanmadın mı?” dedi. (İbrahim) “Hayır, inandım da kalbimin tatmin olması için!” dedi. “Öyleyse dört kuş tut, kendine alıştır, sonra (kes, parçala ve) her dağın üstüne onların her birinden birer parça koy. Daha sonra onları çağır, bütün güçleriyle sana geleceklerdir. Şunu bil ki daima üstün olan ve doğru kararlar veren Allah’tır.” dedi.

Al-i İmran

• 6. Analarınızın rahminde, tercihine göre size özgü bir biçim veren odur. Ondan başka ilah yoktur. Daima üstündür, bütün kararları doğrudur.

• 18. Allah’tan başka ilah olmadığına; Allah, melekler ve doğruların yanında olan ilim sahipleri şahittir. Ondan başka ilah yoktur. O daima üstün ve bütün kararları doğru olandır.

Maide

• 38. Erkek hırsız ile kadın hırsızın ellerini kesin ki bu hem onların yaptıklarının karşılığı hem de Allah tarafından (herkese) verilen caydırıcı bir ders olsun. Daima üstün olan ve doğru kararlar veren Allah’tır.

Enam

• 128. Herkesi bir araya toplayacağı gün Allah şöyle diyecektir: “Ey cin topluluğu! Birçok insanı etkilediniz!” Onların insan dostları da şöyle diyeceklerdir: "Evet, Rabbimiz! Birbirimizden faydalandık. Nihayet bize biçtiğin sürenin sonuna ulaştık." Allah diyecek ki: “Belirlediklerim hariç kalacağınız yer, içinde ölmeyeceğiniz ateştir.” Senin Rabbin daima doğru karar verir, her şeyi bilir.

Yusuf

• 4. Bir gün Yusuf babasına şöyle demişti: “Babacığım rüyamda on bir kevkebi/gezegeni, güneşi ve ayı gördüm; baktım ki hepsi bana secde ediyor.”

• 5. Dedi ki “Yavrucuğum! Rüyanı kardeşlerine anlatma; sana bir oyun oynarlar. Çünkü Şeytan insanın açık düşmanıdır.

• 6. Bu böyle olur; demek ki Rabbin seni seçecek ve olayların yorumunu (tevilini) öğretecek, sana ve Yakup ailesine ettiği iyilikleri de tamamlayacaktır. Nitekim daha önce ataların İbrahim’e ve İshak’a olan iyiliklerini tamamlamıştı. Senin Rabbin bilir, doğru kararlar verir.”

Esmaül Hüsna listesine dönmek için İsim Listesi'e tıklayın.